आनंदी वृद्धत्व - ४

                                                      आनंदी वृद्धत्व  -  ४
आमची गार्डन ग्रुपची सर्वात तरुण मैत्रीण विद्याताई देशपांडे. वय वर्षे अवघे ८३.मुलगा,सून,नातवंडे असे एकत्र कुटुंब आहे.एक मुलगी अमेरिकेत एक पुण्यात.मुलेही त्यांच्यासारखीच क र्तुत्वी आहेत. आपापल्या क्षेत्रात उत्तम कार्य करत आहेत

 विद्याताईंची आणि आमच्या कुटुंबाची ओळख खुप पूर्वीची.त्यांची मुकुंदनगरची  किलबिल शाळा खूप प्रसिद्ध होती. आमच्या भागात त्यांनी बंगला बांधला.नव्यानेच  वस्ती विस्तारत होती. येथेही त्यांना किलबिलची शाखा काढायची होती.आमच्या साठी ही खूप चांगली सोय होती.आम्ही दोघींनी घरोघर जाऊन शाळेबद्दल सांगितले. बघता बघता अनेक विद्यार्थी दाखल झाले..माझी मुलगी शाळेची  पहिली विद्यार्थिनी.तिच्या मार्फत विद्यार्थ्यात विविध मुल्ये रुजवण्यातील त्यांची कल्पकता,शाळेचा दर्जा अत्युत्तम ठेवण्याची त्यांची तळमळ माझ्यापर्यंत पोचत होती.घराजवळ उत्तम शाळा मिळाल्याने आम्ही खुश होतो.त्यांचे वेगळेपण सांगणारे एक उदाहरण सांगते. स्वातंत्र्यदिनाच्या झेंडावंदना साठी विद्यार्थ्यांना बोलावले होते.त्यादिवशी धोधो पाऊस.कोणीच गेले नाही.विद्याताई आणि त्यांच्या पतीनी स्वत:ची गाडी काढली आणि घरोघर जाऊन विद्यार्थ्यांना आणले.एखादे काम हातात घेतले की काही झाले तरी करायचेच आणि तेही उत्तमरीतीने हे त्यांचे वैशिष्ट्य हळू हळू लक्षात येत होते.
आमच्या सेकंड इनिंगमध्ये ओळखीचे रुपांतर मैत्रीत झाले.आम्हा निवृत्त झालेल्या अनेकांना भिमाले उद्यानाने एकत्र आणले.सकाळी मोकळ्या हवेत भरपूर प्राणवायू मिळतो आणि एकमेकिंकडून सकरात्मक उर्जाही.ही उर्जा देण्यात विद्याताईंचा वाटा मोठ्ठा असतो.आमच्या सर्वात पूर्ण पणे निवृत्त न झालेल्या फक्त विद्याताईच.त्यांच्या डॉक्टर सुनेने वैद्यकीय कामाऐवजी आता शाळेचा भार उचलला आहे.पण विद्याताईंचे मन अजून शाळेत रेंगाळत असते.शाळेला  ५३ वर्षे झाली.तेथे त्यांनी अनेक उपक्रम राबवले. कोणताही उपक्रम असो,घरगुती कार्यक्रम असो,संगीत क्लास असो,दैनंदिन व्यवहार असो, त्यातील नियोजनबद्धता,शिस्तबद्धता  ही त्यांची खासियत असते.
बागेत त्या फिरायला येतात. आमचा हास्यक्लब झाला की आम्ही काहीजणी ओंकार करतो.त्यांनी एक दिवशी फतवा काढला,ओंकारानंतर रोज एक प्रार्थना म्हणायची.ती आठवडाभर म्हणायची, ती तयार झाली की दुसरी.यासाठी त्यांनी गूगलवरून प्रार्थना शोधल्या. कोणत्या ओळी कितीदा म्हणायच्या या तपशिलासह सुंदर अक्षरात त्या  लिहिल्या. झेरॉक्स करून फाईलमध्ये घालून सर्वाना दिल्या.एव्हढ्यावर न थांबता गाणी रेकॉर्ड करून आणणे ती ऐकवणे,म्हणून घेणे हेही केले'.तू बुद्धि दे,' 'हमको मनकी शक्ती देना','ये मलिक तेरे बंदे हम','गगन सदन',' इतनी शक्ती हमे देना दाता' अशा अनेक प्रार्थना तयार झाल्या.हे करताना ताल,चाल, उच्चार हे सर्व व्यवस्थित होत आहे ना याकडे त्यांचे लक्ष असे. प्रार्थनेच्या सकारात्मक सुरुवातीने दिवस सुंदर जायचा.त्यांच्या आजारपणात त्यांचे येणे बंद झाले आणि उपक्रमही थंडावला.आता त्या यायला लागल्या तो पुन्हा सुरु होईल.असे वाटत असतांना बागाच बंद झाल्या.

त्यांच्या उत्साहाचे कारंजे सतत उसळत असते. त्याच्या शिडकाव्याने  शुष्क झालेली मनेही टवटवीत होत असतात.कधी डोळ्याची शस्त्रक्रिया कधी गळ्याची,कधी इतर काही आजार यामुळे अनेकदा त्यांचे बागेत येणे बंद होते. सर्वच जेष्ठ असल्याने प्रत्येकाचेच असे आजार चालू असतात.विद्याताई मात्र त्यांच्या इच्छ्याशाक्तीच्या जोरावर डॉक्टरनी दिलेल्या मुदती पूर्वीच बऱ्या होतात. उत्साहाने कामाला लागतात.                       

 गाण्याची आवड हा आम्हाला एकत्र आणण्याताला समान धागा आहे.ज्योती देशमुख यांचा संगीतानंद वर्ग त्यांच्या आणि आमच्या घरी असतो.बऱ्याचवेळा आम्ही एकमेकांचे स्पर्धक असतो पण ही स्पर्धा खेळीमेळीची असते.वैयक्तिक स्पर्धा असो किंवा दोन क्लास मधली असो.अटीतटीचे प्रयत्न आणि नंतर आत्मपरीक्षण हे त्यांच्याकडून शिकण्याजोगे आहे.सवाईगंधर्व महोत्सव हा त्यांचा विकपॉइंट आहे.यासाठी त्या इतरानाही प्रवृत्त करतात. तिकीटे काढण्याची व्यवस्था,येण्याजाण्याची सोय यासठी धडपड करतात.त्यांची तब्येत पाहता आता यावर्षी काही त्या जाणार नाहीत असे वाटते.पण आपला होरा त्य खोटा ठरवतात.सकारात्मक विचार प्रबळ इच्छ्याश्क्ती या जोरावर त्यांचे सर्व चालते. त्यांची युरोप सहलही  या बळावरच झाली

 .घरात संस्कृतचा वारसा असल्याने  आणि काही काळ संस्कृत शिक्षिका म्हणून काम केल्याने संस्कृत उच्च्याराबाबतही त्या जागरूक असतात.कोणाच चुकत असेल तर बरोबर येईपर्यंत शिकवण्याची त्यांची तयारी असते.अनेकांना त्यानी स्वत:च्या घरी गीता,श्रीसूक्त, विविध स्तोत्रे शिकविली आहेत.याशिवाय ८० व्या वर्षी मुलीकडे रोज जाऊन तिच्या आजूबाजूच्या बायकांनाही गीता शिकवली.

मुलीचा मुलगा दहावीला होता तर घरून रोज पाहटे त्या त्याला मराठी शिकवायला जात. आज आर्किटेक्ट झालेला नातू इंग्लिश मिडीयम असून त्याचे मराठी चांगले असण्याचे श्रेय आज्जीला देतो.पहिल्या पगाराची साडी त्यांनी आई आधी आज्जीला दिली.त्यांना सुनेपासून नातवंडे नातजावयापर्यंत  सर्व अग आई  म्हणतात.मुलांना त्यांची अडचण होण्याऐवजी मदतच होते.अमेरिकेतील मुलीला तिच्या गरजेनुसार मदतीला गेल्या.नातीचे मुंबईला घर शिफ्ट करायचे होते. आईला वेळ नव्हता तर या आपल्या फार्म हाउसवरच्या बाइला घेऊन मुंबईला गेल्या आणि चोख काम करून आल्या.              

 उत्साही, स्पष्टवक्ती,व्यवहारी, कडक शिस्तीची,परफेक्शनिस्ट,जीवाला जीव देणारी  अशी ही आमची मैत्रीण आहे.तोंडावर एक बोलेल मागे वेगळेच असे नसल्याने मैत्री करणे, निभावणे सोपे जाते.या त्यांच्या स्वभावामुळे कुटुंब नातेसंबंध हेही त्यांनी टिकवून ठेवले आहेत.त्यांचे पती अत्यंत उत्साही होते.सर्व बाबतीत पत्नीला प्रोत्साहन स्वातंत्र्य देणारे होते.लोक्संग्रहही मोठ्ठा हे सर्व संबंध त्यांनी आणि मुलांनीही जोपासले आहेत

  त्यांचे कुटुंब कोणीही अनुकरण करावे असेच आहे.गाण्याच्या क्लासमध्ये सासू, सून दोघीही आहेत.दैनदिन व्यवहार एकमेकीतील सामंजस्याने चालतात.मुला,नातवंडाना तिखट चमचमीत लागते. विद्याताईना तिखट चालत नाही त्या सुनेला म्हणाल्या मी माझी भाजी करत जाऊ का? सून म्हणाली कशाला आपण रोज दोन भाज्या करतो एक बिन तिखटाची करू.बाकीचे हवे असल्यास ठेचा मिसळून खातील.एकमेकांशी मोकळेपणाने बोलण्याने सर्व प्रश्न सोपे होऊन जातात.जेवायला सगळ्यांनी एकत्र बसायचे हा नियम. आई आल्यावरच मुलगा जेवायला सुरुवात करणार.हाच आपलेपणा आणि प्रेम वडील मंडळीना हवे असते.विद्याताई सर्व स्वत:ची कामे स्वत: करतात. पण आजारपण,शस्त्रक्रिया या काळात सून डॉक्टर असल्याने खुप आधार असतो. मुलगी पुण्यातच असल्याने तीही असते एकमेकांच्यात लुडबुड न कारता हवे तेंव्हा सर्व एकमेकांसाठी असतात.

त्यांना ८० वर्षे पूर्ण झाली म्हणून सर्व मुलांनी  मिळून खूप मोठ्ठा कार्यक्रम केला.सूत्र संचलनाची जबाबदारी सुनेने उचलली होती.त्यांच्या जीवन प्रवासाची सुंदर व्हिडीओफित केली होती.त्या सुंदर नटल्या होत्या.गच्च सभागृहात लोकात त्याच उठून दिसत होत्या.यात ब्युटीपार्लरवालीचा जेवढा वाटा होता त्यापेक्षा जास्त त्यांच्या चेहऱ्यावरील कृतार्थता, तृप्ती आणि समाधानाचा वाटा होता.गाण्याचा कार्यक्रम ठेवला होता.स्वत: त्यांनी 'प्रेमा काय देऊ तुला' मनापासून म्हटले.

सातत्याने नवनवीन शिकण्याच्या उत्साहामुळे त्यांच्यात साचलेपणा नाही.सध्या त्या ऑनलाईन फ्लॉवर रेमेडी शिकत आहेत.भोवतालच्या परिस्थितीतील,तब्येतीतील, नातेसंबंधातील बदल स्वीकारल्याने त्या आपल्या बरोबरीच्या लोकांशी तेवढ्याच दुसऱ्या आणि तिसऱ्या पिढीशीही उत्तम जुळवून घेतात.सुना मुली आधुनिक ड्रेस,इतर सौंदर्य साधने आणतात त्या आवडीने घालतात त्यांना ते शोभतेही.संक्रांतीला सर्वांनी आधुनिक काळे  गाऊन घालायचे ठरवले त्यांही सामील झाल्या.मुलीने आणलेला प्लाझोही त्यांनी आनंदाने घातला.मुलांइतक्याच सून ,जावई,नातवंडे,नातजावई यांच्या त्या लाडक्या अग आई आहेत.नात आणि नातजावई सिने क्षेत्रातील आहेत.त्यांचे त्यांना कौतुक आहे.अमराठी असलेल्या जावई म्हणतो आईसारखी सिनिअर सिटीझन मी कोठेच पहिली नाही.त्याच्याशी रमी खेळतानाचा फोटो सोबत दिला आहे.      

लॉकडाऊनच्या काळात घरात कामवाल्या येत नव्हत्या.सुनेला सर्व कामे करावी लागत.विद्यातैने काही करावे अशी कुणाची अपेक्षा नव्हती पण यांना पहाटे पाचला जाग येई. एक दिवशी त्यांनी किचन झाडून पुसून घेतले दुसरे दिवशी सर्व घराचा झाडू पोछा केला. प्रथम कंबर दुखली नंतर सवय झाली स्वेच्छेने त्यांनी हे काम कामवाली यावयास सुरु होईपर्यंत घेतले. यात मी काही मोठे केले असा आव नाही.          

            आज त्यांचे जीवन कृतार्थ आहे.संस्कारक्षम वयात त्यांनी घडवलेले विद्यार्थी डॉक्टर,इंजिनीअर,संशोधक,उद्योजक असे विविध स्तरात आहेत.बागेत भेटतात तेंव्हा आदरानी त्यांच्याशी बोलतात आमच्या मैत्रिणीच्या चेहऱ्यावरचा आनंद आम्हालाही सुखाऊन जातो.