हरहुन्नरी प्रकाश विष्णू जोशी
१२ जुलै २०२२ ला प्रकाश जोशी ७५ वे वर्ष संपवून ७६ व्या वर्षात पदार्पण करत आहेत.त्यांना उत्तम आरोग्य लाभू दे.सळसळता उत्साह असाच टिकू दे यासाठी शुभेच्छा.पंचाहत्तरी ओलांडल तरी 'अजून यौवनात मी' अशी त्यांची वृत्ती आहे.अर्ध्या रात्री कोणीही मदतीचा हात मागितला तर हजर होतील अशी यांची खासियत आहे.आम्ही त्याचा अनुभव घेतलाय.तसे पाहता जोशी दाम्पत्याशी आमची ओळख निवृत्तीनंतर झाली तरीही अनेक वर्षे एकमेकाना ओळखतो असे मैत्र जमले.माझ्यासाठी ते फ्रेंड,फिलासाफर, गाईड झाले.तसे ते मित्रपरिवारातील अनेकांना वाटत असणार.
त्यांचा मित्रपरिवार मोठ्ठा आहे. कोल्हापूरच्या शाळा कॉलेजातील मित्र,इंडियन बँकेतील कलीग,पुण्यात स्थाईक झाल्यावर तेथले.यात विविध जाती धर्माचे,सर्व वयातील,आर्थिक स्तरातील मित्र, मैत्रिणी आहेत.भिमाले उद्यानात फीरत असताना लक्षात आले की, अगदी नर्सरीतल्या मुलापासून,८० ओलांडलेल्या वृद्धापर्यंत सर्व त्यांना मित्र मानतात.त्यांच्या व्यक्तिमत्वाचा हा करिष्मा आहे.
मोबाईलमध्ये काही तांत्रीक अडचण आली,ऑनलाईन काही घ्यायचे आहे,बँकेचे काही प्रोब्लेम आहेत, मराठीतले इंग्रजीत भाषंतर हवे आहे अशा विविध बाबीत सर्वाना हक्कानी जोशी काका आठवतात.कमी तेथे आम्ही अशा वृत्तीने त्यांचे काम चालते.हे सर्व करताना कोणताही आव नाही,परतफेडीची अपेक्षा नाही.'इदं न मम' ही भावना असते.
हे झाले सर्वमान्याविषयी.वलयांकित असे अनेक त्यांचे मित्र आहेत. अगदी त्यांच्या घरी राहून पाहुणचार घेणारे आहेत.ते इंडियन बँकेतून जनरल मॅनेजर पदावरून निवृत्त झाले.भारतात, भारताबाहेर अनेक ठिकाणी बदल्या झाल्या.त्या त्या ठिकाणीही असे भेटत गेले.रेव्हरंट टिळकांचे नातू अशोक टिळक,गणिती शकुंतलादेवी,लेखिका प्रतिभा रानडे अशी काही उदाहरणादाखल नावे सांगता येतील.हे विश्वची माझे घर अशी वृत्ती असल्याने सगळेच त्यांना आपले वाटतात.त्यांच्यासाठी खिसा मोकळा करण्यासही ते मागे पुढे पाहत नाहीत.
त्यांचे हे दानशूरत्व या हाताचे त्या हातालाही माहिती नसते.अनेक संस्थाना ते सातत्याने देणग्या देतात.अगदी अनोळखी,गरजू अडचणीत आहे असे दिसले तर ते तत्काळ मदतीचा हात देतात.आमची दोघांची कामवाली मीरा एक आहे. तिचा मुलगा नुकताच दहावी झाला. अमेरिकेला जाताना ते तिला सांगून गेले, पुढच्या शिक्षणासाठी आर्थिक गरज लागली तर मला सांग.
आनंदवनची ट्रीप ठरली.आम्ही गावाला गेलो होतो.आम्ही येईपर्यंत तारीख उलटून जाणार होती.जोशींनी आमचे पैसे भरून टाकले.आम्ही आल्यावर परत दिले नाही तर अशी शंकाही त्यांना आली नाही.विश्वासाचे नाते तयार झाले.करोना काळात माझे एटीएम मधून पैसे आणून द्यायचे काम वेळोवेळी त्यांनीच केले.
प्रवास हा जोशी दाम्पत्याचा आवडीचा प्रांत. देशविदेशात त्यांनी भरपुर मुशाफिरी केली.कैलास मानस सरोवर,नर्मदा परिक्रमा,कर्दळीवन,लेह लडाख अशा कठीण ठिकाणीही त्यांनी भ्रमंती केली.तेथून उत्तम फोटो काढून पाठवणे.आणि आल्यावर हास्यकलब आणि जेष्ठ नागरीक संघात त्याची ऐतिहासिक, माहिती,त्याच्याशी निगडीत कथा,विश्लेषण यासह सांगणे हे ते करतात. आमच्या सारख्या घर बश्याना घरी राहून प्रवास केल्याचा आनंद मिळतो.आमच्या पार्किन्सन्स मित्रमंडळाची आनंदवनला सहल गेली तेंव्हा आम्ही निरुपमा आणि जोशींना हक्कानी स्वयंसेवक म्हणून बोलावले.
अनेक वेळा मंडळाच्या कामासाठी आम्ही त्यांना हक्काने बोलावले आहे.११ एप्रिलचा पार्किन्सन मेळावा,प्रोजेक्टरवर काही दाखवायचे असले तर त्यांच्या लॅपटॉपसह कार्यक्रम दाखवायला इत्यादी.आज आमच्या Whatsapp ग्रुपचा पेशंटना खूप फायदा होतो. असा ग्रुप करायला त्यांनीच मला प्रवृत्त केले.अशा गोष्टीसाठी लागणारी तांत्रिक मदत त्यांचीच.
मोठ्या अधिकारपदावरून निवृत झाले असले आणि अजूनही तज्ज्ञ म्हणून त्याना भारतातील विविध भागातून मागणी असली तरी कोणतेही छोटे काम करताना त्याना लाज वाटत नाही त्यांचे असे पाय जमिनीवर असल्याने ते सर्वांना आपलेसे वाटतात.मी आणि नीरुपमानी फ्लॉवर रेमेडीच्या नोट्स तयार केल्या होत्या. त्याचे टायपिंग त्यांनी करून दिले.
तसे पाहता ते फिजिक्सचे विद्यार्थी पण बॅंकेतील नोकरीमुळे त्याक्षेत्रातील तज्ज्ञत्व त्यांच्याकडे आहे तसेच साहित्य,कला,इतिहास,सामाजिक शास्त्रे,खेळ,अध्यात्म अशा अनेक क्षेत्राबद्दल त्यांचे ज्ञान अचंबित करणारे आहे.त्यांच्या वेळोवेळी वेगवेगळ्या निमित्ताने केलेल्या audio क्लीप एकत्र करायला हव्यात. त्यात त्यांची बुद्धीची चमक,बहुश्रुतता,प्रत्येक गोष्टीकडे पाहण्याचा वेगळा दृष्टीकोन,विश्लेषण करण्याची पद्धत आणि सर्वात महत्वाचे म्हणजे सोप्या शब्दात ते सांगण्याची हातोटी हे सर्व दिसून येते.
बऱ्याच जणांना माहिती नसलेली गोष्ट म्हणजे वयाच्या २०व्या वर्षी retinal detachment मुळे एका डोळ्याला अंधत्व आले.गेल्या ३० वर्षापासून उजव्या डोळ्याचे दिसणे विक आहे.काही दिवसांपूर्वी त्याना थोडे चालले की पाय दुखायचा.पण त्यांची जिगर सगळ्या अवयवांचे काम करते.आणि ते सर्वांच्या नजरेला अगदी ठणठणीत असतात. आणि तसे ते आहेतही.त्यांचे सर्वच जीवन इतरांसाठी पथदर्शक आहे.माझ्या मनात त्यांच्याबद्दल आदर आणि कृतज्ञता काठोकाठ भरलेली असते.
तसे लिहिण्याजोगे खूप आहे.पण विस्तार भयास्तव एक महत्वाची गोष्ट सांगून थांबते. पत्नीच्या आपल्या यशातील वाटा जाहीरपणे सांगणे आणि त्यापेक्षाही 'I love my wife and Dirang' असे फोटो टाकत मोकळेपणानी सांगणे मला फार भावले.दोघांचेही सहजीवन असेच एकमेकासोबत आनंदाने जावो.अमेरिकेत आजचा वाढदिवस लेकी.जावई,नातवंडे यांच्यासह आनंदात साजरा होवो.
वाढदिवसाच्या पुन्हा एकदा शुभेच्छा!
